Chợt như nghe Bach, Mozart cất giọng giữa chợ đời… Phía sau khung cửa sắt, tiếng guitar cất lên réo rắt, rộn ràng. Những chuyển động liên tục của hợp âm đồng dạng chạy trên nền dây buông – một kỹ thuật mới trong guitar cổ điển mang phong cách của H.V.Lobos.
Tôi không vội bấm chuông. Bên ngoài trời nắng nóng, nhưng tiếng đàn Guitar vẫn rất hấp dẫn, không ngừng ngân vang trong căn nhà nhỏ, lúc thì khúc dạo đầu mượt mà trong tổ khúc số 4 J.S.Bach viết cho violon, được ai đó đã chuyển soạn cho guitar có cấu trúc rất tinh vi; khi thì khúc Variations tươi vui, pha một chút buồn ở cung Mi trưởng của thần đồng Mozart. Người chơi, tôi đoán là một tay có hạng trong làng guitar cổ điển Sài Gòn. Cư dân trong con hẻm nhiều quẹo trái, quẹo phải nằm phía sau chợ Cây Quéo, P.5, Q.Bình Thạnh, TP.HCM đã quá quen thuộc với những âm thanh ấy.
Anh Cường tiếp chúng tôi với cây đàn guitar vừa mới ráp xong, chưa đánh bóng. Giới guitar thường gọi anh là Luthier Cường. Cái tên Luthier là do nhạc sĩ Phùng Tuấn Vũ đặt cho Cường cách đây khá lâu khi Vũ chưa sang định cư ở Mỹ, để chỉ những người chuyên đóng đàn Lute – tiền thân của cây Tây Ban Cầm hiện nay. Trong một căn phòng trên lầu, tôi thấy có khoảng gần một chục cây đàn, một nửa đã hoàn chỉnh. Cường cho biết, hai cây trong số đó là do anh em giới guitar Hà Nội đặt anh đóng cách đây khá lâu; số còn lại các guitarists người Việt bên Mỹ, Singapore đặt anh đóng qua e-mail, đợi họ về mang đi. Bên dưới nhà, một cậu có mái tóc dài… hơn một phân, đang dạo một điệu luân vũ Tây Ban Nha cho một cô bé có lẽ mới nhập môn guitar classic nghe. Hết bài, cậu chuyển sang điệu valse Venézolano Nam Mỹ sôi nổi. Cậu cũng đến nhờ Cường đóng cho một cây.
Khi biết Q., người bạn cùng đi với tôi có ý định đóng một cây đàn, Cường nhìn Q. rồi lạnh lùng “phán” một câu mà nếu không bình tĩnh rất dễ bị… choáng: “Tôi thường chỉ đóng đàn cho sinh viên nhạc viện”. Nói là nói vậy chứ cuối cùng thì anh cũng đồng ý đóng cho Q. “OK! Không phải đặt cọc đâu, cho tôi số điện thoại, đúng một năm sau tôi gọi đến thử đàn”. Rồi Cường xoay sang cậu đầu trọc: “Còn cậu, cứ yên chí, khi nào cái đầu trọc của cậu… dài tóc ra thì hãy đến đây lấy đàn”. Không có cách nào khác. Với Cường, ai cũng vậy, phải… sắp hàng, không có ngoại lệ dù người đó là đệ nhất danh cầm Flamenco Việt Nam Trần Văn Phú. Trong máy vi tính của anh, tôi biết số người đặt đàn đã rất dài, trong khi một tuần anh chỉ làm được một cây. Nghe Cường trao đổi qua điện thoại, tôi biết anh cũng vừa nhận đóng cho T.C.A – tay guitar thiên về Flamenco một cây loại 600 USD, nhưng hẹn… 2 năm sau mới xong! Trong làng guitar cổ điển ai cũng hiểu rằng để tiếng đàn đạt được sự bay bổng, lãng mạn, phải chi li từng nốt nhạc, kể cả đó là một rừng hợp âm chi chít nốt móc ba. Trong nghề đóng đàn, Cường cũng tỉ mỉ như thế, không chỉ với cây đàn mà cả với người đến đặt đàn – người nào đến trước đóng trước, đến sau đóng sau.
Duyên nợ với cây đàn
Trước khi đến với nghề làm đàn, Luthier Cường từng là một guitarist. Qua tìm hiểu, tôi biết anh là một “kỹ sư Phú Thọ”. Những năm 80, thật lạ, trong khi người Sài Gòn khốn khổ vì “ngăn sông cấm chợ”, tất bật áo cơm, không hiểu sao tiếng đàn “guitar quý tộc” lại bùng lên một sức sống mãnh liệt, khởi đi từ cái nôi Nhà văn hóa Phú Nhuận. Nếu lấy cái thời vàng son đó của guitar classic Sài Gòn đem ra so, tôi chắc rằng không có một quốc gia nào trên thế giới yêu guitar cổ điển cho bằng người Việt Nam. Cây guitar ngự trong salon dần dà phổ biến đến giới lao động. Nhiều người chơi guitar, nhưng để có một cây đàn đánh được cho ra hồn không phải ai cũng có. Giá một cây guitar thuộc loại “hàng chợ” của Tây Ban Nha lúc bấy giờ cũng không dưới 2.000 đô. Còn cây đàn chính hiệu Ignacio Fleta, hiệu Ramirez mà “sư phụ” A.Segovia và học trò của ông là J.William, hay A.Ponce và nhiều danh cầm thế giới khác từng chơi, thì nên “quên đi”.
